Nếu có dịp đi dạo quanh bờ Hồ Tây, du khách có thể nhìn thấy ngôi chùa Tảo Sách uy nghi sừng sừng qua nhiều thập kỷ. Là một trong số những ngôi cổ tự ở thủ đô giữ được vẻ cổ kính, trang nghiêm của không gian thờ Phật, chùa Tảo Sách còn lưu giữ được những giá trị văn hóa, lịch sử mà không phải ngôi chùa nào cũng có được.
Cùng chúng tôi tìm hiểu về ngôi chùa cổ 600 năm tuổi đời nằm tại ven bờ Hồ Tây thơ mộng tại bài viết này.
NỘI DUNG
Giới thiệu về chùa Tảo Sách – Hà Nội
Chùa Tảo Sách ( nhiều người gọi là chùa Tào Sách) là ngôi chùa có vị trí tại số 386 đường Lạc Long Quân thuộc phường Nhật Tân, quận Tây Hồ, thủ đô Hà Nội. Chùa có từ thế kỉ 16 và mang tên chữ là Linh Sơn tự. Trụ trì chùa Tảo Sách là Hòa Thượng Thích Nguyên Hạnh (SN 1958).
Chùa Tảo Sách thuộc phái Tào Động là một trong năm phái Thiền Phật giáo quan trọng trong Ngũ gia thất tông còn tồn tại và được truyền bá đến ngày nay. Phái Tào Động được khởi nguồn từ gần cuối thế kỷ 16, do Thiền sư Thủy Nguyệt – Trưởng môn phái Tào Động truyền thụ đệ tử trụ trì các chùa quanh Hồ Tây. Chùa Tảo Sách ngoài việc thờ Phật còn trở thành một cơ sở sinh hoạt của hội Hoa Nghiêm. Theo đó, họ lấy kinh Hoa Nghiêm làm tôn chỉ để siêu độ cho thân nhân của những người trong hội.
Xem thêm: Lịch sử, kiến trúc ngôi chùa Bà Đá gần 1000 năm tuổi
Đến năm 2013, Đạo tràng Tịnh độ Linh Sơn đã làm lễ ra mắt tại chùa Tảo Sách. Đạo Linh Sơn đã du nhập vào nước ta từ lâu, mang đặc điểm hội tụ Tam giáo (Phật giáo, Nho giáo và Lão giáo) và được nhiều vua chúa tôn sùng. Hiện nay các buổi lễ phóng sinh của đạo tràng Linh Sơn chùa Tảo Sách được tổ chức định kỳ vào ngày mùng 1 âm lịch hàng tháng.
Chùa Linh Sơn cổ tự được Nhà nước công nhận là di tích lịch sử văn hoá cấp quốc gia vào năm 1993.
Lịch sử và kiến trúc chùa
Tìm hiểu lịch sử chùa
Trên văn bia đài tưởng niệm trong sân chùa hiện còn lưu câu đối cho biết chùa được xây dựng từ thời Tiền Lê được tạm dịch như sau:
“Đài kỷ niệm thành năm Quý Tỵ (1943)
Chùa Tảo Sách sáng và của Tiền Lê”
Cùng dòng chữ khắc trên văn bia thời Bảo Đại: “Hà Đông tỉnh, Hoàng Long huyện, thượng tổng Nhật Tân xã, Tào Sách tự – tự Tiền Lê chi sử kiến lập”
Theo tư liệu trong 2 cuốn sách “Tây Hồ chí” và “Thăng Long cổ tích khảo”, chùa Tảo Sách có nguồn gốc liên quan đến con trai thứ 7 của vua Trần Nhân Tông (trị vì 1279—1293), tức Uy Linh Lang hoàng tử.
Thuở nhỏ, hoàng tử Uy Linh Lang sống với mẹ (tức Chiêu Minh phu nhân) ở phường Nhật Chiêu (nay là phường Nhật Tân, quận Tây Hồ, Hà Nội). Với tâm ý hướng Phật từ rất sớm, hoàng tử xin phụ mẫu xuất gia để nương nhờ cửa Phật nhưng không được chấp thuận. Hoàng tử lập một nhà nhỏ ven hồ Tây lúc bấy giờ để làm nơi rèn văn, luyện võ, ngâm vịnh thi phú cùng các vị huynh đệ. Khi Chiêu Minh phu nhân mất, nhà vua cho lập đền thờ, gọi là “Chiêu thánh điện”.
Xem thêm: Hướng dẫn lộ trình di chuyển và kinh nghiệm lễ chùa Cái Bầu
Khi quân Nguyên sang xâm lược nước ta lần thứ 3 vào năm 1285, hoàng tử Linh Lang xin vua cha cho xuất chinh ra trận và đã lập được nhiều chiến tích. Hoàng tử được vua cha phong là Dâm Đàm Đại Vương, đồng thời lui về tu thiền ở chùa Vân Hồ. Vào năm 1300 khi Đại Vương mất, nhân dân rước bài vị của Ngài vào Chiêu thánh điện, thờ Ngài là Chính thần hoàng cùng 6 người bạn. Cùng với đó, trên nền nhà nơi Ngài đọc sách ven hồ khi xưa được dựng một thảo am để ghi nhớ dấu tích của hoàng tử Uy Linh Lang.
Đến thời Tiền Lê, tại am thờ Uy Linh Lang được dựng lên một ngôi chùa mang tên là chùa Tảo Sách. Trải qua hơn 600 năm tuổi đời, đến ngày nay chùa Tảo Sách trở thành địa điểm hành hương tâm linh lâu đời và lưu giữ nhiều giá trị lịch sử ở thủ đô.
Tham quan kiến trúc chùa. Chùa Tảo Sách thờ ai?
Sau trận cháy lớn đầu năm 2011, toàn bộ diện tích 150m2 của toà Tam Bảo chùa Tảo Sách đã bị phá hủy. Tuy nhiều tượng thờ đã kịp thời được di chuyển ra ngoài nhưng vẫn gây thất thoát lớn về tài sản cũng như kiến trúc và cảnh quan chùa. Thượng tọa trụ trì Thích Nguyên Hạnh đã cùng Phật tử thập phương quyên góp công đức để phục dựng lại chùa. Vào cuối năm 2011, chùa Tảo Sách tiếp tục mở cửa đón Phật tử tới thắp hương cúng dường chư Phật. Đến ngày nay, chùa gồm đầy đủ các hạng mục chính như Tam quan, Tam bảo, Nhà Tổ, Gác chuông, Trai phòng, Nhà thờ Mẫu, Điện thờ Phật Bà Quan Âm, Đài kỉ niệm, cổng sau…
Cổng Tam quan chùa gồm 2 tầng 8 mái nhìn ra phía Nam về phía Hồ Tây. Bước qua cổng là một khoảng sân chùa rộng rãi dẫn thẳng đến trước toà Tam bảo. Ven sân chùa mới được dựng thêm gác chuông nhìn ra Hồ Tây, gồm 3 tầng và 12 mái uy nghi sừng sững. Các tháp mộ được quy tập tại sân chùa, nằm đối diện vườn cây cảnh.


Tòa Tam bảo có hình dáng chữ Đinh, thiết kế theo kiểu chuôi vồ truyền thống. Có hai đôi câu đối cổ viết ở trụ biểu trước chùa phiên âm rằng:
“Tào Sách thanh phong thiên cổ danh lam quang hữu vĩnh
Tây Hồ minh nguyệt tứ thời cảnh chí ánh vô biên”
Tạm dịch:
Gió mát Tào Sách, danh lam nghìn xưa sáng tươi mãi mãi
Trăng chiếu Hồ Tây, cảnh sắc bốn mùa toả ánh mênh mông
Và
“Tú thủy kỳ sơn Tào Sách trường lưu thiên cổ tích
Xuân đài thọ vực thiền lâm biệt chiếm nhất hồ thiên”
Tạm dịch:
“Sông gấm núi thiêng, Tào Sách mãi lưu trang cổ tích
Đài xuân vực thọ, rừng thiền riêng chiếm một hồ thiên”
Tại đây là nơi thờ tượng Kim Cương, Cửu Long và Phật Thích Ca, tượng Nam Tào, Bắc Đẩu, tượng vua cha Ngọc Hoàng, tượng Thích Ca Thế Tôn cùng tượng Quan Âm tọa sơn và Quan Âm tống tử. Trên cao đặt bộ tượng A Di Đà Tam tôn và bộ Tam thế Phật.
Xem thêm: Chùa Liên Phái thờ ai? Kiến trúc cổ tự linh thiêng của Thủ đô


Nhìn về phía bên trái chính điện là tượng đài Quán Thế Âm Bồ Tát được tạc bằng đá trắng với hình dáng đứng lộ thiên trên tòa sen; tay phải hướng lên trời bắt quyết, tay trái dốc bình tưới nước Cam Lồ.

Phía sau Hậu cung là đài kỷ niệm nhỏ theo kiểu chồng diêm, 8 mái. Tại đây đặt tấm bia niên hiệu Bảo Đại Tân Tỵ (1927). Bên cạnh là các công trình nhà thờ Mẫu và thờ Tổ có các tượng Tam tòa Thánh Mẫu và Ngũ vị Tôn Ông.


Trong chùa còn giữ được những di vật quý như 42 đôi câu đối, 23 bức đại tự; 2 quả chuông cổ; 29 tấm bia đá có niên hiệu từ 1889 đến 1945 cùng hơn 40 pho tượng. Trong đó có một số pho Tượng Phật có niên đại từ thế kỉ 19 và ba tượng Tam Thế được tạc từ thế kỉ 18.
Gợi ý cách sắm đồ lễ Phật chuẩn
Trong hành trình tâm linh tại Thủ đô, chùa Tảo Sách là địa điểm hành hương vãn cảnh và chiêm bái được nhiều con nhang đệ tử và du khách gần xa. Đặc biệt trong những dịp đặc biệt như lễ Tết hay các ngày hội Phật giáo, chùa đón tiếp hàng ngàn người dân tới chiêm ngưỡng kiến trúc cổ xưa, vãn cảnh và lễ bái các vị chư Phật cùng lòng hướng thiện tới cầu bình an, sức khỏe.
Lúc này, mọi người nên sắm sửa lễ vật thành tâm để bái yết nơi cửa chùa. Con hương đệ tử không cần sắm sửa lễ vật mâm cao cỗ đầy mà chỉ cần đơn giản nhưng thành tâm là đủ. Đến với chùa Tảo Sách, ta nên dâng đặt hương án Phật những đồ chay, tịnh như hương hoa, quả tươi chín, trầu cau, xôi chè hay phẩm oản. Khi dâng lễ đền Mẫu tại chùa, ta có thể sắm sửa lễ chay mặn tùy tâm nhưng nếu là lễ mặn thì chỉ nên dâng đồ mặn đơn giản như rượu, giò, gà.
Trong những vật lễ dâng lên hương án nhà chùa, Oản Tài Lộc là Ngọc thực được nhiều người lựa chọn để thêm phần trang trọng, linh thiêng và chỉn chu. Oản Tài Lộc cô Tâm là vật lễ thiết kế độc lạ, ý nghĩa, có thể trưng lễ trong thời gian dài mà không bị hỏng, mốc.


Với sự am hiểu về những tín ngưỡng tâm linh linh thiêng, các nghệ nhân tại Oản Cô Tâm đã nghiên cứu và cải tiến thiết kế tạo nên những tác phẩm Oản Tài Lộc lễ Phật nhiều kích cỡ lựa chọn với mức giá vô cùng phải chăng.
Tham khảo vị trí và lộ trình di chuyển đến chùa
Vị trí chùa tại số 386 đường Lạc Long Quân thuộc phường Nhật Tân, quận Tây Hồ, thủ đô Hà Nội. Chùa cách hồ Gươm khoảng 8km về phía Tây Bắc.
Muốn tới chùa Tảo Sách Hồ Tây, quý khách có thể sử dụng phương tiện cá nhân hoặc công cộng đều dễ dàng và thuận lợi. Nếu đi bus, du khách có thể tham khảo lộ trình xe xe 25, 33, 55 và điểm dừng lân cận tại ngã ba Lạc Long Quân – Nguyễn Hoàng Tôn cách chùa khoảng 500m.