Chùa Hiến và những điều đặc biệt của cổ tự linh thiêng đất Hưng Yên

“Cửa ngọc, tòa vàng, Phật đã đắp cao nền bảo hiện

Thôn Hoa, chùa Hiến, sư càng mến cảnh luyện tâm kinh”

Trong hành trình tâm linh về với vùng đất nhãn lồng ngon ngọt Hưng Yên, du khách nhất định phải ghé tới địa danh mang tên chùa Hiến. Là một trong năm cổ tự linh thiêng phố Hiến, du khách tới đây không chỉ được tham quan vãn cảnh mà còn có thể tìm về với các giá trị tâm linh  lịch sử quý giá. 

NỘI DUNG

Giới thiệu về chùa 

Chùa Hiến là ngôi chùa cổ nằm trên đường Phố Hiến thuộc phường Hồng Châu, thị xã Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên. Chùa có tên chữ là Thiên Ứng tự theo niên hiệu Thiên Ứng của vua Trần Thái Tông (1232-1250). Ngoài ra, chùa còn có tên cổ là chùa Hoa Dương do thuộc thuộc làng Hoa Dương xưa, đến nay là chùa Hiến.

Theo những tài liệu sử sách ghi chép lại, chùa Hiến được xây dựng vào khoảng thời gian cuối thời Lý và đầu thời Trần, do quan thần Tô Hiến Thành khởi xướng xây dựng.

Hiện nay, trụ trì chùa Hiến là Hòa thượng Thích Thanh Sơn. Chùa Hiến và các di tích thuộc quần thể di tích Phố Hiến được xếp hạng di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia vào năm 1992.

Cây nhãn tổ – biểu tượng thiêng liêng chùa Hiến

Tại cửa chùa, sừng sững cây nhãn lồng nổi tiếng có tuổi đời hơn ba trăm năm. Đây là cây nhãn đường phèn có dáng hình đẹp, mã lụa. Quả nhãn to, cùi dày, hạt nhỏ, hương vị thơm ngon đến mức Lê Quý Đôn đã từng mô tả “Mỗi lần bỏ vào miệng thì tận trong răng lưỡi đã nảy ra vị thơm tựa như nước thánh ngọt trời cho”. 

chùa hiến hưng yên
Cây Nhãn tổ – Biểu tượng chùa Hiến

Ý nghĩa tên gọi nhãn lồng xuất phát từ việc quả nhãn ngon ngọt khiến chim chóc bay đến ăn nhãn và người dân phải đan lồng tre để bảo vệ. Nhưng cũng có cách giải thích khác là cùi nhãn màu trắng mọng nước xếp lồng vào nhau nên được gọi tên nhãn lồng.

Xem thêm: Lịch sử và kiến trúc đặc biệt ngôi chùa Tháp Tường Long cao nhất thời Lý

Trước đây vào mỗi mùa nhãn, quả sẽ dâng lên cúng đức Phật, Thành Hoàng và để quan lại địa phương mang tiến vua chúa. Do đó, cây nhãn này còn được gọi là Nhãn tiến. Dần dần, thân cây chính đã già cỗi theo thời gian giờ chỉ còn một nhánh. Nhánh cây này được chùa và người dân địa phương đắp đất vun vào gốc, chăm sóc phát triển thành cây “hậu duệ”. Ai nấy đều coi đây là cây nhãn tổ của chùa và đề biển tên trang trọng. Từ cây nhãn Tổ, người dân Hưng Yên đã lấy giống để trồng ở nhiều nơi trong địa phương của mình. Từ cây nhãn Tổ, người dân Hưng Yên đã lấy giống để trồng ở nhiều nơi trong địa phương của mình.

chùa hiến hưng yên
Cây Nhãn tổ sừng sừng ngay tại cổng chùa

Đến năm 2012, Chùa Hiến được xác lập kỷ lục là ngôi chùa có cây nhãn tổ đầu tiên ở Việt Nam.

Tham quan vãn cảnh kiến trúc chùa Hiến Hưng Yên

Cảnh đẹp phố Hiến đã đi vào câu ca rằng: “ Thứ nhất Kinh Kỳ thứ nhì Phố Hiến ”. Trong đó, ngôi chùa Hiến tại đây là cổ tự vẫn giữ được những nét kiến trúc cổ kính và giá trị lịch sử của triều đại Lê – Nguyễn.

Chùa Hiến hướng về phía Nam. Kết cấu theo kiểu nội công ngoại quốc quen thuộc với các hạng mục chính gồm Tiền đường, Thiên hương, Thượng điện và ba mặt hành lang bao quanh. 

phố Hiến
Cổng chùa Hiến

Cổng Tam quan của chùa được xây chồng diêm hai tầng tám mái. 

Bước vào sân chùa, ta sẽ thấy hai tấm bia đá đặc biệt quý hiếm ở phần sân trước. Đây là hai tấm bia cổ nhất lưu trữ nhiều tư liệu về quá trình tụ cư của thương cảng Phố Hiến.

chùa hiến
Bia đá chùa Hiến

Qua nội dung trên những tấm bia,  có thể hình dung được khung cảnh của đô thị Phố Hiến khi xưa là nơi hội tụ của nhiều cư dân người Việt và kiều dân nước ngoài (chủ yếu là người Hoa) sang sinh sống, sản xuất và buôn bán. Tấm bia bên trái có niên đại Vĩnh Tộ thứ 7 (1625), cao 113 cm được dựng trên lưng rùa. Nội dung trên bia khắc bài văn “Thiên Ứng Tự – Tân Tự trùng tu ký thạch bi” ghi nhận vùng Hiến Nam là nơi đô hội Tiểu Tràng An của bốn phương, Đây cũng là những căn cứ quý giá để các nhà nghiên cứu khẳng định sự ra đời của Phố Hiến. Tấm bia bên phải được dựng năm Vĩnh Thịnh thứ 5 (1709), cao 198cm có kết cấu hình khối hộp, mái long đình. Tấm bia này khắc bài văn “ Thiên Ứng Tự – Bi ký công đức tùy hỷ ”, ghi lại Phố Hiến lúc bấy giờ đã có 10 phường. 

chùa hiến hưng yên
Không gian sân chùa thanh tịnh

Tới tòa Tam bảo, ta sẽ được chiêm ngưỡng những pho tượng Phật có niên đại từ thế kỷ 19. Tòa tiền đường gồm 3 gian, có kết cấu kiến trúc vì kèo khá đơn giản. 

Xem thêm: Chùa Dạm – điểm đến không thể bỏ qua trong hành trình tâm linh xứ Kinh Bắc

Tòa thiêu hương cũng có 3 gian nhưng thiết kế kiểu vòm cuốn, chịu ảnh hưởng của phong cách mỹ thuật của thời trung cổ phương Tây, mang dáng dấp của nhà thờ Kitô giáo.

Ba gian thượng điện xây kiểu kiến trúc giá chiêng chồng rường hai hàng chân cột. Trung tâm của thượng điện xây theo lối chồng diêm. Nổi bật tại đây là pho tượng Quan Âm Nam Hải tạc ở thế ngồi. Tượng có tám đôi tay được bố trí cân đối, đội mũ chạm khắc hoa cúc, sen, phù dung tỉ mỉ và tinh tế. Phía trước là tượng tứ vị Bồ tát ngồi trên tòa sen, khuôn mặt đầy đặn, trang nghiêm. 

chùa hiến
Bên trong điện thờ chùa Hiến

Việc thượng điện đặt ban thờ nổi bật tượng Quan âm cùng tứ vị Bồ tát thể hiện tâm lý sùng bái các vị thần có nhiều phép cứu giúp chúng sinh trên sông, biển. Đây là điểm khác biệt trong bố cục thờ tự của Chùa Hiến so với các chùa khác ở địa phương.

Khu di tích đình – chùa Hiến 

Hành hương đến với chùa Hiến, du khách nên tới tham quan lễ bái đình Hiến để trọn vẹn thêm hành trình tâm linh. Đình Hiến nằm ngay bên cạnh chùa Hiến, thuộc quần thể di tích phố Hiến. 

Đình còn có tên gọi là đình Hoa Dương được xây dựng vào thế kỷ XVII. Kiểu kiến trúc đình theo hình chữ Đinh mang đậm phong cách thiết kế thời Hậu Lê. Đình gồm 5 gian tiền tế và 3 gian hậu cung. Tại đây thờ vị Thành hoàng làng Mậu Dương với phần di cốt được an táng phía sau đình. Ông là là vị quan thái giám họ Du thuộc nhà Tống, người từng phục vụ nhiều năm trong triều đình nhà Tống và có công tôn tạo đền Mẫu thờ bà Dương Quý Phi nằm tại thành phố Hưng Yên. Ngài cũng đã có công lớn trong việc chỉ dạy nhân dân tại đây canh tác, trồng dâu nuôi tằm, buôn bán thủ công,…để cuộc sống ngày càng phát triển.

Xem thêm: Tổng hợp thông tin về ngôi chùa Kiến Sơ và kinh nghiệm dâng lễ chùa

Lễ hội hàng năm được tổ chức vào ngày 10 tháng 3 âm lịch để nhân dân và du khách thập phương đến vãn cảnh chùa và đình Hiến đương thời thực hiện tín ngưỡng tâm linh .

Gợi ý cách sắm đồ lễ chùa

Quần thể di tích đình chùa Phố Hiến là địa điểm hành hương vãn cảnh và chiêm bái được nhiều con nhang đệ tử và du khách gần xa khi về với đất Hưng Yên. Những di tích này góp phần không nhỏ để các thế hệ  biết và thêm tự hào về Phố Hiến xưa và nay. Đặc biệt trong những dịp đặc biệt như lễ Tết hay các ngày hội Phật giáo, chùa đón tiếp rất nhiều du khách tới chiêm ngưỡng kiến trúc cổ xưa, vãn cảnh và lễ bái các vị chư Phật cùng lòng hướng thiện tới cầu bình an, sức khỏe. Ngay cả ngày thường, người dân và du khách cũng tìm đến đây để vãn cảnh chiêm bái chùa chiền cho lòng thanh thản, thoát khỏi những âu lo.

Tới chùa Hiến Hưng Yên lễ bái, mọi người nên sắm sửa lễ vật thành tâm để bái yết nơi cửa chùa. Cũng như những ngôi chùa khác, con hương đệ tử đến chùa Hiến không cần sắm sửa lễ vật mâm cao cỗ đầy mà chỉ cần đơn giản nhưng thành tâm là đủ. Ta chỉ nên dâng đặt hương án Phật những đồ chay, tịnh như hương hoa, quả tươi chín, trầu cau, xôi chè hay phẩm oản. 

Trong những vật lễ dâng lên hương án nhà chùa, Oản Tài Lộc là Ngọc thực được nhiều người lựa chọn để thêm phần trang trọng, linh thiêng và chỉn chu. Oản Tài Lộc cô Tâm là vật lễ thiết kế độc lạ, ý nghĩa, có thể trưng lễ trong thời gian dài mà không bị hỏng, mốc.

đi lễ chùa hiến
Oản lễ Phật cô Tâm được thiết kế kiểu dáng ý nghĩa với các phụ kiện trang trí chất lượng cao

 

đi lễ chùa hiến
Oản Tài Lộc là vật lễ dùng trưng lễ trong khoảng thời gian dài lên đến 6 tháng

Với sự am hiểu về những tín ngưỡng tâm linh linh thiêng, các nghệ nhân tại Oản Cô Tâm đã nghiên cứu và cải tiến thiết kế tạo nên những tác phẩm Oản Tài Lộc lễ Phật nhiều kích cỡ lựa chọn với mức giá vô cùng phải chăng.

Vị trí chùa và lộ trình di chuyển

Chùa Hiến tọa lạc trên đường Phố Hiến – vùng đất nằm bên tả ngạn sông Hồng, cách thủ đô Hà Nội khoảng 60km về phía nam. Lộ trình tối ưu thời gian nhất quý khách có thể tham khảo là: Trung tâm Hà Nội – ĐCT Hà Nội/Ninh Bình – QL38 hướng về đường Tránh Hòa Mạc. Đi qua cầu Yên Lệnh rẽ phải vào đường Phạm Bạch Hổ – Bãi Sậy là tới đường Phố Hiến. 

Bài viết liên quan
03 4545 5959
×

ĐĂNG KÝ TƯ VẤN OẢN LỄ MIỄN PHÍ

    ×

    CHỈ ĐƯỜNG

    Phone Tin nhắn MESSAGE ZALO CHAT Địa chỉ