Chúa Đệ Nhất Tây Thiên là một trong các vị chúa bói vô cùng linh thiêng. Chúa là người ban lộc bói toán và cúng lễ. Đền thờ chúa được xây dựng tại quê hương Tam Đảo. Hiện nay đây là một trong những điểm du lịch tâm linh thu hút nhiều du khách trên khắp cả nước đặc biệt trong mùa lễ hội chính của đền.
NỘI DUNG
Sự tích Chúa Đệ Nhất Tây Thiên – Quốc Mẫu Tây Thiên
Trong nhân gian di truyền rất nhiều dị bản về sự tích của quốc mẫu Tây Thiên, trong đó có hai bản ghi chép tương đối chính xác về chúa. Một bản được ghi trong bản ngọc phả đền Tây Thiên, được ghi chép bằng chữ hán năm Khải Định thứ 2 (1917) và một truyền thuyết lưu truyền ở xã Đại Đình, nơi có đền thờ Mẫu sinh và Mẫu hóa.
Xem thêm:
- Sự tích Chúa Bói Nguyệt Hồ cứu độ nhân gian
- Sự tích Chúa Bói Lâm Thao cứu dân, độ thế thời Hùng Vương
Bản ghi chép trong đền Tây Thiên viết rằng: Thời Vua Hùng trị vì quốc gia, tại Đông Lộ Có một trưởng ông họ Lăng tuổi gần 40 và trưởng bà họ Đào tuổi hơn 40 mà không có con. Trong một ngày ông bà nằm mộng được đi du ngoạn Tam Đảo, đến chùa Tây Thiên hành hương cầu con. Đến khoảng ngoài canh ba, bà Đào chợt thấy có mây ngũ sắc trong trong chùa hiện lên rồi thấy 7, 8 người đều mặc mũ áo đẹp đẽ. Người thì ca hát, người thì nhảy múa, người thì gảy đàn, ngâm thơ. Bà tỉnh lại thì biết đây là mộng lành. Y như rằng bà có thai nhưng phải tới 14 tháng sau bà mới hạ sinh. Một bé gái đã ra đời vào ngày mùng 10 tháng 5, năm Giáp Thân và đặt tên là Tiêu. Cô bé lớn lên xinh đẹp, mặt mày sáng sủa, tính lại nết na, thùy mị. Tuổi 5, 6 mà đã hiểu âm, biết luật. Năm 11 – 12 tuổi đã biết võ nghệ, binh thư. Đến 20 tuổi đã là một nữ anh hùng, hào kiệt. Thực là bậc quần thao hào kiệt bậc nhất. Thời bấy giờ, giặc phương Bắc xâm lăng. Dân tình hoang mang, hoảng sợ. Vua Hùng ngay lập tức sai người đi loan báo khắp nơi nhằm tìm người tài giúp vua đánh giặc. Khi nghe thấy tin cầu, nàng đã đứng ra phân bổ, kêu gọi các tràng trai khỏe mạnh, đủ sức đánh giặc trong vùng. Tất cả được 3000 người tướng sỹ về tại Phong Châu, Việt Trì yết kiến Hùng Vương. Hùng Vương thấy nàng là một vị anh hùng hào kiệt tài năng liền giao cho chỉ huy 10 vạn tinh binh và 3000 kỵ binh đi đánh giặc. Quân giặc đại bại, nàng cùng các binh sĩ khải hoàn về kinh. Nhà vua vô cùng vui mừng liền phong thưởng nàng là “Tam Đảo Sơn Trụ Quốc Mẫu Đại Vương”. Một ngày đẹp trời, bỗng có đám mây ngũ sắc hạ xuống đền Tây Thiên, sứ giả xuất hiện và rước nàng về trời. Ngày đó đúng vào ngày 15/2. Người dân thấy sự việc này bèn tâu vua, Vua Hùng Vương liền truyền lệnh phong nàng là “Tam Đảo sơn trụ Quốc Mẫu Đại vương đệ nhất thượng đẳng thần”.
Dị bản truyền thuyết được ghi lại tại xã Đại Đình cũng gần giống bản ngọc phả tại đền Tây Thiên. Trong đó, dị bản ghi rằng: Bà là một người con gái tên Lăng Thị Tiêu sinh ra trong gia đình hiếm con. Từ nhỏ bà đã bộc lộ được nét xinh đẹp, nết na, tài giỏi thông minh của mình. Đời Hùng Vương thứ 7, hoàng tử Lang Liêu nối ngôi cha hiệu Hùng Chiêu Vương. Ông thường hay đi cầu Tiên, Phật ở Tam Đảo. Tại đây, vua đã gặp và đem lòng yêu người con gái xinh đẹp, nết na ấy. Vua đưa bà về Phong Châu và lập làm Chính Phi. Trong thời gian này, bà cũng ra sức giúp chồng trị quốc, ứng xử chu toàn với các Lạc hầu, Lạc tướng khiến quốc gia Văn Lang trở nên thịnh trị suốt hơn 200 năm. Một lần, nhà Thục âm mưu xâm chiếm. Nguyên phi Lăng Thị Tiêu đã chiêu mộ binh sĩ kéo về Phong Châu đánh tan quân Thục, giải nguy quốc gia. Khi bà hóa về trời, các triều vua nhớ ơn và sắc phong bà là Tây Thiên Quốc Mẫu.
Dâng lễ đền Quốc Mẫu Tây Thiên
Hàng năm cứ đến những ngày lễ hội lớn tại đền Quốc Mẫu Tây Thiên, hàng ngàn lượt khách thập phương trên khắp các tỉnh thành cả nước lại hành hương tìm về nơi đền thiêng để xin lộc, cầu tài, cầu bình an trong cuộc sống. Để bày tỏ lòng thành tâm của mình, các con hương đều dâng đến chúa bà những lễ vật đẹp nhất, cầu kỳ nhất.
Xem thêm: Tổng hợp ngày tiệc lễ Tứ Phủ 12 tháng đầy đủ và chi tiết, con hương nhất tâm cần biết.
Lễ vật khi đến đền chúa đệ nhất Tây Thiên nên sắm bao gồm 1 bó hoa, 1 đĩa quả gồm nhiều loại quả, 1 chai rượu nhỏ, 1 đĩa trầu cau, giấy tiền, xôi thịt và cánh sớ.
Sau khi dâng những thức lễ này trên ban thờ thánh, bạn chờ hết một tuần hương rồi hạ lễ. Riêng cánh sớ và giấy tiền đem đi hóa tại nơi hóa sớ của đền.
Bên cạnh đó, nếu bạn muốn có một lễ vật có thể dâng cúng lâu dài trên ban thờ thánh thì có thể tham khảo Oản Tài Lộc của Oản Cô Tâm. Oản Tài Lộc có thể được lâu với thời gian khoảng 6 tháng được trang trí tỉ mỉ, trang trọng rất thích hợp đặt trong không gian cúng lễ.
Riêng với quanh oản dâng lên chúa bà, nó không thể tùy tiện trang trí họa tiết hoa văn, màu sắc. Mà oản này phải được gắn họa tiết chủ đạo màu đỏ. Bởi trong Tam Vị Chúa Mường, mỗi vị có một màu sắc đặc trưng, và đỏ là màu tượng trưng cho chúa Đệ Nhất Tây Thiên.
Hiện nay, Oản Cô Tâm đang cung cấp sản phẩm oản lễ dành riêng để dâng lên Chúa Đệ Nhất Tây Thiên. Quanh oản được trang trí tỉ mỉ với lông vũ màu đỏ cùng hoa trắng, lá ngọc, cành vàng. Các chi tiết trên oản đều được chọn lọc kỹ càng và trang trí theo đúng tín ngưỡng dâng lễ chúa bà. Giúp các đồng anh – lính chị đẹp bóng sang đồng khi mang quanh oản này đi yết kiến cửa chúa bà.
Với Oản cô Tâm khách hàng hoàn toàn an tâm về mẫu mã, chất lượng và giá cả. Bởi các sản phẩm oản chúng tôi tạo ra đều xuất phát từ sự thành tâm. Oản Cô Tâm luôn muốn mang tới cho khách hàng những sản phẩm đẹp nhất, tỉ mỉ nhất thể hiện lòng thành kính tận tâm nhất.
Xem ngay: Những mẫu oản dâng lễ chúa Đệ Nhất Tây Thiên và Tam Tứ Phủ
Đền thượng Tây Thiên thờ mẫu Tây Thiên
Hiện nay có hơn 50 điểm di tích được ghi nhận hiện nay đang thờ Quốc Mẫu Tây Thiên, trong đó, đền thượng Tây Thiên là được nhiều con hương sùng kính và đến dâng hương nhất. Bởi đền Thượng đã có từ rất lâu đời. Đền được coi là nơi ở của Quốc Mẫu Tây Thiên và là nơi thờ chính của bà với thần hiệu “Tam Đảo sơn Trụ Quốc Mẫu”. Đền Thượng được xây dựng trên núi Thạch Bàn, dãy Tam Đảo, thuộc xã Đại Đình, Tam Đảo.
Ngôi đền đã được xây dựng lâu đời với lối kiến trúc cổ, mang nhiều nét văn hóa xa xưa. Đền được xếp hạng di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia từ năm 1991. Tuy nhiên, do sự tàn phá của thiên nhiên, đền đã xuống cấp rất nhiều. Do đó, năm 2003, được sự cho phép của các cấp chính quyền, người dân đã tiến hành xây dựng và cải tạo lại khuôn viên chùa. Các kiến trúc cơ bản của chùa vẫn được giữ nguyên. Tuy nhiên, khu vực Đền và Chùa, trước đây nằm trong một khuôn viên thống nhất thì nay được tách riêng, độc lập. Đền Thượng – nơi thờ Quốc Mẫu Tây Thiên được mở cửa phục vụ khách tham quan vào năm 2009. Khu vực này được xây dựng gồm các công trình: Đền thượng, Đền Tam Tòa Thánh Mẫu, Đền Cô Chín, Đền Mẫu Hoàng Thiên, nhà Tả, Hữu mạc, … .
Cách di chuyển đến đền thượng Tây Thiên
Để di chuyển đến đền thượng Tây Thiên, Tam Đảo bạn có thể đi bằng xe công cộng hoặc xe cá nhân đến chân núi Thạch Bàn thì đi bộ lên đền thượng.
- Đi bằng phương tiện công cộng thời gian di chuyển sẽ hơi lâu một chút khoảng 2,5 tiếng từ Hà Nội và sẽ mất công chuyển giữa các loại xe. Theo đó, bạn bắt xe buýt số 58 tới điểm dừng Mê Linh plaza, tiếp tục bắt xe buýt 01 (Xe buýt Vĩnh Phúc) tới Bến xe Vĩnh Yên thì chuyển sang tuyến buýt 07 của Vĩnh Phúc đi Tây Thiên. Tại đây bạn bắt xe ôm đi đền thượng Tây Thiên.
- Đi bằng ô tô với quãng đường có trạm thu phí, bạn sẽ mất khoảng 1 tiếng rưỡi cho quãng đường dài 70,4km nhưng đường đi đẹp và nhanh. Theo đó, bạn rời Hà Nội theo đường cầu Nhật Tân – QL2A – ĐT 131 – ĐCT 05 – tại nút giao thứ 4, đi bên phải và đi theo các biển báo cho Vĩnh Yên – Tam Đảo – QL2B – ĐT 302 – đi thẳng đến đền. Nếu bạn muốn đi quãng đường không mất phí có thể đi theo lộ trình của xe máy.
- Nếu đi bằng xe máy, bạn sẽ mất gần 2 tiếng cho quãng đường dài 70km. Theo đó, bạn rời Hà Nội theo đường Cầu Nhật Tân – QL2A – Hai Bà Trưng – rẽ phải tại Km 14+00 QL2 vào Nguyễn Tất Thành – tại vòng xuyến đi theo lối ra thứ 2 vào Nguyễn Tất Thành – Thiện Kế – ĐT 310 – Đại Đình – đền chúa Tây Thiên
Đền Chân Suối thờ Thân Mẫu Quốc Mẫu Tây Thiên
Đền Chân Suối cũng là địa điểm được các du khách tới hành hương nhiều. Bởi nơi đây là nơi thờ Thân Mẫu tức mẹ của Quốc Mẫu Tây Thiên. Tại đây, có mộ của Thân Mẫu Quốc Mẫu Tây Thiên.
Đền thuộc địa phận làng Hà, xá Hồ Sơn, huyện Tam Đảo. Nó nằm trên đường 2B từ thành phố Vĩnh Yên lên khu nghỉ mát Tam Đảo. Đến cây cầu tại km số 13,430 sát đường về bên trái là cổng tam quan rẽ tới đền Chân Suối. Đền có tên như vậy bởi bao quanh đền là một con suối chạy dài từ Thác Bạc xuống. Đền được xây dựng với phong cảnh vô cùng sơn thủy hữu tình với phía trước là dòng chảy của con suốt lớn chảy từ hồ Làng Hà, bên phải là suối Bạc, rừng lim thơ mộng. Khuôn viên đền rộng rãi, thoáng mãi và vô cùng yên bình.
Để vào đền trước tiên quý khách sẽ phải đi qua một cổng tam quan gồm 4 cột phương đăng. Hai cột cao 5m. Hai cột bên cạnh cao 3,5m. Đi qua cổng này khoảng 100m mới tiến vào cửa đền. Đền gồm 5 gian thờ lần lượt là gian thờ Quốc Mẫu Tây Thiên, Công đồng Tứ Phủ. Đầu đốc được xây một hàng hiên, có lan can che chắn và được trang trí họa tiết rồng bay. Gian chính giữa có một ụ đất cao chừng 1,2m. Tương truyền đây là ngôi mộ thiên táng của bà Đào Liễu, mẹ của Quốc mẫu Tây Thiên Lăng Thị Tiêu.
Cách di chuyển đến đền Chân Suối
Để đến đền Chân Suối, bạn có thể đi quãng đường tương tự như đền thượng Tây Thiên. Tuy nhiên, bạn không đi vào ĐT 302 nữa mà tại ngã tư giao giữa QL2B và ĐT 302 bạn rẽ phải vào QL2B và tiến thẳng vào đền Chân Suối. Hai đền này cách nhau khoảng 11,8 km.
Hầu giá chúa Tây Thiên – Lễ hội Chúa Đệ Nhất Tây Thiên
Quốc Mẫu Tây Thiên là chúa đệ nhất trong Tam Vị Chúa Mường. Chúa là người ban lộc bói toán và cúng lễ vô cùng thiêng liêng. Thông thường, trong lễ khai đàn mở phủ mà có dâng đàn Chúa Bói thì người ta thưởng thỉnh chúa về chứng tòa Đệ Nhất màu đỏ. Khi ngự đồng, chúa Tây Thiên mặc áo gấm màu đỏ với hoa văn thêu phượng tinh tế cùng với đó là cầm quạt khai quang cho con dân.
Lễ hội Chúa Đệ Nhất Tây Thiên được tổ chức vào ngày 10/5 âm lịch. Theo tương truyền đây là ngày chúa giáng hạ trần phàm. Do đó, ngày này người dân thường rước kiệu và làm lễ khấn chúa bà vô cùng long trọng.
Xem các ngày lễ tam tứ phủ tại đây.
Văn Chúa Đệ Nhất Tây Thiên
Văn chúa đệ nhất tây thiên được sử dụng trong lời hát văn chầu Đệ Nhị. Bản văn chúa Đệ Nhất Tây Thiên gồm có hai bản.
-
Bản 1:
Dâng văn tam vị Chúa Mường
Thỉnh Chúa đệ nhất Hùng Vương ngự về
Cổ triều Đinh, Lý, Trần, Lê
Sắc Phong thượng đẳng biển đề tối linh
Tây Thiên, Tam Đảo địa linh
Thạch Bàn, Chúa ngự cảnh thanh nhiệm màu
Nhang thơm thành kính quỳ tâu
Tiếng dâng một bản văn chầu Chúa Tiên
Chúa Bà đệ nhất Tây Thiên
Hùng Vương thánh tổ cầm quyền vào ra
Đại Đình, Tam Đảo quê nhà
Thông reo trúc hóa rườm rà tốt tươi
Dạo chơi non nước đôi nơi
Khi sang Cao Mại khi chơi Nguyệt Hồ
Có phen Chúa tới kinh đô
Phép hay biến hiện thần cơ nhiệm mầu
Sửa sang gương lược trầu cau
Thỉnh Chúa ngự đồng giáng thế lai lâm
Thử lòng trần thế chữ tâm
Thay quyền thiên địa cầm cân thăng bằng
Cứu cho thoát khỏi gian truân
Cứu cho thoát khỏi trầm luân đọa đầy
Trần gian lắm nỗi chua cay
Phúc mỏng nghiệp dày tâm tựa bóng đêm
Thành tâm van vái chúc nguyền
Tu nhân tích đức thánh tiên độ trì
Trước thời xét sở di âm phước
Sau thời xem tâm đức tu thân
Trên phù quốc dưới cứu dân
Khuông phù đệ tử thiên xuân thọ trường.
-
Bản 2:
Nước Việt Nam có ngàn Đông Lộ
Cõi Bắc Kì có núi Tây Thiên
Dõi truyền thiên hạ ức niên
Ba vị tiên thánh giáng sinh giúp đời
Dân Sơn Đình là nơi sở tại
Thấy một người khí khái khôn ngoan
Mẫu phó cho phụng sự khói nhang
Nguyện cầu quốc thái dân an thuận hòa
Cảnh Thánh Bà long chầu hổ phục
Suối Giải Oan giải khúc minh trân
Trường sinh có nước tảy màu
Tảy cho thiên hạ đâu đâu được nhờ
Dù bốn mùa chim kêu phượng hót
Sáng một màu xanh ngắt cỏ hoa
Vui về nước chảy non ba
Bồng lai nước nhược chưa qua nhược nào
Thú thanh tao Thạch Bàn lồ lộ
Ngăn thiên nhang thoảng gió muôn năm
Thuyền đường chỉ Phật giáng lâm
Khắp miền thiên hạ thánh tâm
Linh uy khó nhọc tìm nơi biến hóa
Lại khen người tạc đá mà nên
Bầu trời cảnh Phật non Tiên
Thấy ngàn Tam Đảo Tây Thiên dị kì.
Hồ Bát Nhã thời thời bất cổ
Có nước Vàng, thác Bạc như in.
Có cầu, có nước sông truyền
Cửa đền phong nguyệt vô biên lầu lầu
Cảnh đua nhau bồng lai úc trúc
Lí thanh tao mọi thứ nở hoa.
Cảnh lên thay điểm bà sa
Mừng cây cổ thụ năm ba cội tùng
Đã minh nguyệt phong quang là thế
Tại văn hoa đuốc tuệ quan huy.
Thế gian liễu thế nan chi
Do lai quảng đại từ bi vô cùng.
Thụ sắc phong phò vua giúp nước
Lại hộ trì an quốc ban gia.
Tây Thiên bà Cả thượng tòa.
Tiệc trung thu nghinh về đền Cả
Giáp hai dân hương hỏa đền Trung.
Tam Dương hiệp hiệp chức tiên phong
Để lại ngũ phúc hương thông nước nhà.
Chính tiệc Bà thường tân đoan ngũ
Cứ ngày rằm lệ sớ muôn năm.
Hương hoa lễ vật mọi nơi
Mẫu anh linh, vọng bái Thánh Bà.
Ức niên hương hỏa lưu phương họa đồ.
Chốn Nam Bang ngàn dân kính chúc
Đức Thánh Bà hóa phép thần thông.
Cầu tài cầu lộc hữu dư
Cầu con cho được thượng vi tinh thần.
Nào là người văn nhân tài tử
Cũng là người nữ tú nam thanh.
Muốn vui lên đất Sơn Đình
Muốn cầu lên cửa anh linh nhà Bà.
Quốc thái hoa nhân dân yên lạc
Cửa anh linh danh tạ lập thiên
Cầu cho phú quý thiên niên
Thế nhi huynh đệ khang trường thiên thu.
Tống tai ách nghinh lai bách phúc
Đảo tất thông nguyện tam đa.
Lòng tin vọng vái Thánh Bà
Minh cường quốc phú dân hòa bình yên.
Chữ rằng thánh giáng nghe văn
Tấn Mẫu lưu lạc thiên thanh thọ trường
(Xa loan thánh giá hồi cung).