Tìm hiểu về chùa Mía – Danh lam thắng cảnh vùng đất Sơn Tây

Là một trong những điểm sáng trong khu di tích Quốc gia làng Việt cổ Đường Lâm, chùa Mía là một trong những địa điểm du lịch và hành hương tâm linh nổi tiếng của Hà Nội, được nhiều người biết tới qua câu ca dao:

“Nổi danh chùa Mía làng ta

Có pho tống tử Phật Bà Quan Âm’

Cùng chúng tôi tìm hiểu về sự tích, lịch sử và lễ hội, cũng như tham quan kiến trúc cổ kính linh thiêng của chùa Mía để biết thêm thông tin về sự linh thiêng của cổ tự này.

Giới thiệu về chùa Mía 

Tọa lạc tại xã Đường Lâm, thị xã Sơn Tây, thành phố Hà Nội, chùa Mía được mệnh danh là cổ tự danh lam thắng cảnh vùng đất Sơn Tây. Chùa có tên chữ là Sùng Nghiêm tự (崇嚴寺), thường được gọi là chùa Mía do trước đây, vùng đất này có tên gọi là Cam Giá, tên Nôm là Mía.

Chùa Mía ngày nay giản dị ngay từ cái nhìn đầu tiên, chẳng sơn son thếp vàng như những ngôi chùa phương Nam, cũng không ồn ào bởi nhiều dịch vụ trong cúng lễ trong và ngoài chùa. Nhưng du khách tới đây có thể dễ dàng cảm nhận vẻ đẹp trầm tĩnh hiếm có của cổ tự này. Con đường đi vào chùa giờ đây cũng đã được làm lại tươm tất như lời chào đón những ai có lòng đến viếng chùa. 

Xem thêm: Chùa Bối Khê thờ ai? Chiêm ngưỡng kiến trúc chùa Bối Khê 

Là nơi lưu giữ 278 bức tượng cổ, chùa Mía là là một trong 10 ngôi cổ tự tại Việt Nam lưu giữ nhiều tượng nghệ thuật và tượng Phật nhất. Tượng ở Chùa Mía không chỉ phong phú về số lượng mà còn đặc sắc về hình dáng và chất liệu, bao gồm 6 tượng đồng, 107 tượng mộc và 174 tượng thổ.

Tìm hiểu về lịch sử chùa 

Theo văn bia cổ tại chùa, tòa Tam bảo chùa Mía được xây dựng năm 1621. Có thể thấy đây là cổ tự được xây dựng từ cách đây trên 4 thế kỷ. 

Trải qua nhiều dấu tích thời gian, vào thế kỷ 17 thì chùa đã xuống cấp trầm trọng. Đến năm 1632, cung phi trong phủ chúa Trịnh Tráng là bà Nguyễn Thị Ngọc Dong (còn gọi là Ngô Thị Ngọc Diệu) đã đứng ra khuyến mộ nhân dân các làng thuộc tổng Cam Giá chung tay góp công góp của tôn tạo lại chùa. Bà vốn là người làng Nam Nguyễn (Nam An) thuộc Tổng Cam Giá, được mọi người trong vùng mến mộ uy đức tôn kính gọi là “Bà Chúa Mía. Khi bà mất, dân làng đã tạc tượng bà đưa vào phối thờ ở Chùa Mía và còn có đền riêng. 

Kiến trúc chùa

Trải qua nhiều lần tôn tạo, trùng tu và phục dựng, kiến trúc chùa Mía hiện nay gồm các hạng mục chính là: Cổng Tam quan, Chính điện, Thượng Điện, Nhà thờ tổ, Gác chuông cùng các dãy hành lang san sát nối thành hình chữ Mục.

Trên con đường làng Đông Sàng đi qua chợ Mía, ta sẽ thấy cổng Tam quan chùa nằm khiêm tốn ngay tại mặt đường làng. Cổng chùa gồm 2 tầng, từ cổng chùa nhìn thẳng ra bên kia đường sẽ thấy 1 ngôi đền nhỏ, đây là đền thờ Bổ Cái đại vương. 

Bước qua cổng Tam quan nhìn về bên phải, ta sẽ thấy một cây đa cổ thụ hàng trăm năm tuổi với cành lá sum suê. Tạo nên không gian tĩnh lặng thanh tịnh nơi cửa Phật, trái lại với không khí mua bán tấp nập nơi chợ Mía “họp cả quanh năm bốn thì”.

Đưa mắt nhìn ra xa hơn sẽ thấy thấy tòa Bảo Tháp Cửu Phẩm Liên Hoa uy nghiêm cao 13m. Tòa Bảo tháp mới được xây dựng gần đây để thờ vọng Xá Lợi Đức Phật. Trong mỗi ô cửa ở 9 tầng tháp phía trên đều khắc họa hình bông hoa sen hướng đến nội dung diệu pháp của nhà Phật. Hạng mục này cũng được coi là ngọn bút kình thiên trấn giữ cho mạch văn ở làng cổ Đường Lâm.

Xem thêm: Chùa Tảo Sách – cổ tự 600 năm tuổi ven bờ Hồ Tây có gì đặc biệt?

Gần đó là gác chuông chùa gồm 3 gian theo kiểu chồng diêm 2 tầng 8 mái. Sàn nhà được làm bằng gỗ, các góc mái đều gắn đao triện uy nghi. Tại tầng trên có đặt một quả chuông cổ đúc vào năm Cảnh Hưng thứ 6 (1745) từ thời nhà Lê và một chiếc khánh đồng đúc năm Thiệu Trị thứ 6 (1846) vào thời Nguyễn.

Từ cổng chùa Mía bước trên lối đi được lát gạch cổ, du khách sẽ đi qua Bát Nhã môn dẫn vào khu nội điện có cấu trúc theo kiểu “Nội công ngoại quốc” thường thấy trong kiến trúc chùa Việt cùng thời.  

Tiền đường gồm 7 gian 2 chía, phía bên trái có một tấm bia rùa lớn ghi rõ niên đại xây dựng vào năm Đức Long thứ 6 (1632) đời Lê. Đây cũng là tấm bia có kích cỡ lớn nhất và niên đại cổ nhất tại chùa. Bên ngoài Tiền Đường thiết kế cao ráo thoáng đạt, là nơi để khách thập phương dừng chân soạn lễ, chỉnh đốn tư thế trước khi lên Chính Điện chiêm bái Tam Bảo. Bên trong ngoài ban thờ Phật thì chùa mới đặt thêm Ban thờ Mẫu Liễu Hạnh nằm tại bên trái.

Gian bái đường song song với tiền đường theo hình chữ Nhị, giữa 2 dãy nhà có một khoảng trống nhỏ lấy ánh sáng tự nhiên. Bái đường nối với Thiêu hương và Thượng điện theo kiểu giật cấp tạo nên chiều cao và chiều sâu cho không gian.

Nhà Thiêu hương gồm 3 gian với 4 hàng cột, là cầu nối giữa Bái đường và Thượng điện. Đi từ nhà Thiêu hương phải bước qua 5 bậc và cao hơn 1m tới Thượng điện là nơi nơi đặt tòa kim cương của Tam Thế Phật. Tại đây còn có các động bằng đất đắp, trong và xung quanh các động có khá nhiều tượng. 

Hai bên là tả hữu hành lang được thiết kế theo dạng nhà cầu, đầu hồi bít dốc. Đây là nơi đặt thờ tượng Thập Bát La Hán với đủ hình dáng, biểu cảm cùng ban thờ đức chúa ông, đức thánh hiền tại gian cuối của mỗi hành lang. .

Xem thêm: Tham quan vãn cảnh Chùa Bà Đá – một trong bốn ngôi chùa “Bà” nổi tiếng tại Hà Nội

Hệ thống tượng tại được đánh giá là mang một giá trị lịch sử, tâm linh đặc biệt quan trọng.  Đáng lưu ý nhất là một số pho tượng như tượng Tuyết Sơn, tượng Phật Thích Ca nhập Niết bàn, tượng bá Đại Hòa Thượng, tượng Bồ Tát Nam Hải Quan Thế Âm, tượng Bát Bộ Kim Cương, tượng Hộ pháp, tượng Tứ Bồ Tát,Quan Âm Tống Tử, tượng Bà Chúa Mía…

Gợi ý cách sắm lễ chùa Mía thành tâm và tránh phạm

Là ngôi chùa mang nhiều giá trị tâm linh Phật giáo với số lượng tượng thờ đồ sộ nhất Việt Nam, chùa Mía luôn thu hút hàng ngàn nhân dân địa phương cùng du khách gần xa nô nức đến tham quan vãn cảnh và chiêm bái.

Người dân đi lễ đền và chùa Mía ngày xuân thường sang đây xin một quẻ thẻ đầu năm lấy may, rồi xin bảng thẻ theo số quẻ thẻ rút được với niềm tin tưởng về một năm nhiều tài lộc, may mắn. 

Không chỉ ngày lễ mà còn trong những dịp đặc biệt như lễ các ngày hội Phật giáo, chùa đón tiếp rất nhiều du khách tới chiêm ngưỡng kiến trúc cổ xưa, vãn cảnh và lễ bái các vị chư Phật cùng lòng hướng thiện tới cầu bình an, sức khỏe. Ngay cả ngày thường, người dân và du khách cũng tìm đến đây để vãn cảnh chiêm bái chùa chiền cho lòng thanh thản, thoát khỏi những âu lo. 

Tới chùa Mía làng cổ Đường Lâm lễ bái, mọi người nên sắm sửa lễ vật thành tâm để bái yết nơi cửa chùa. Cũng như những ngôi chùa khác, con hương đệ tử đến chùa không cần sắm sửa lễ vật mâm cao cỗ đầy mà chỉ cần đơn giản nhưng thành tâm là đủ. Ta chỉ nên dâng đặt hương án Phật những đồ chay, tịnh như hương hoa, quả tươi chín, trầu cau, xôi chè hay phẩm oản. Nếu lễ đền Mẫu, Thánh ta có thể sắm lễ vật chay mặn tùy tâm nhưng đồ mặn nên là những thức đồ đơn giản như gà, giò.

Trong những vật lễ dâng lên hương án nhà chùa, Oản Tài Lộc là Ngọc thực được nhiều người lựa chọn để thêm phần trang trọng, linh thiêng và chỉn chu. Oản Tài Lộc cô Tâm là vật lễ thiết kế độc lạ, ý nghĩa, có thể trưng lễ trong thời gian dài mà không bị hỏng, mốc.

Với sự am hiểu về những tín ngưỡng tâm linh linh thiêng, các nghệ nhân tại Oản Cô Tâm đã nghiên cứu và cải tiến thiết kế tạo nên những tác phẩm Oản Tài Lộc lễ Phật nhiều kích cỡ lựa chọn với mức giá vô cùng phải chăng.

Hướng dẫn lộ trình di chuyển tham khảo tới chùa Mía

Chùa Mía nằm tọa lạc tại cuối đường thuộc làng Đông Sàng thuộc xã Đường Lâm, thị xã Sơn Tây, thành phố Hà Nội.

Chùa cách trung tâm thủ đô Hà Nội khoảng 55km về phía Tây,  cách trung tâm thị xã Sơn Tây  5km.

Để tới chùa Mía Đường Lâm, du khách có thể tham khảo lộ trình di chuyển sau: Trung tâm Hà Nội đi về đường Nguyễn Chí Thanh hướng đại lộ Thăng Long. Đi khoảng 25km thì rẽ phải theo hướng Quốc lộ 21A. Đi thêm khoảng 20km đến khu vực cầu sông Tích thì rẽ phải theo hướng vòng xuyến rồi nhập làn vào quốc lộ 32.

Đi thêm 5km nữa rẽ trái tới khu vực làng cổ Đường Lâm. Cuối cùng, bạn đi khoảng 1km đến cuối làng là tới được chùa.

Ngoài ra, nếu bạn không có phương tiện cá nhân thì có thể đặt xe khách đưa đón tận nơi hoặc đi xe bus tới chùa qua các tuyến xe số 70 ( Lương Yên – Bến xe Sơn Tây), 71 (Mỹ Đình – Bến xe Sơn Tây), 77 (Bến xe Yên Nghĩa – Tả Lĩnh) rồi đi xe ôm vào chùa.